Η παιδική παχυσαρκία έχει εξελιχθεί σε παγκόσμια πανδημία στις ανεπτυγμένες χώρες, συμβάλλοντας σε αυξημένη νοσηρότητα. Τα αίτια της παχυσαρκίας στην παιδική και εφηβική ηλικία είναι πολύπλοκα και πολύπλευρα, παρουσιάζοντας σε ερευνητές και γιατρούς πολλές προκλήσεις για την πρόληψη και τη διαχείριση του προβλήματος.

Ο κόσμος κατακλύσετε από μια ταχεία επιδημιολογική και διατροφική μετάβαση που χαρακτηρίζεται από επίμονες διατροφικές ελλείψεις, όπως αποδεικνύεται από τον επιπολασμό της αναιμίας και των ελλείψεων σιδήρου και ψευδαργύρου. Ταυτόχρονα, υπάρχει μια προοδευτική αύξηση της παχυσαρκίας, του διαβήτη και άλλων χρόνιων ασθενειών που σχετίζονται με τη διατροφή όπως η παχυσαρκία, ο διαβήτης, οι καρδιαγγειακές παθήσεις και ορισμένες μορφές καρκίνου. Τα υψηλότερα ποσοστά παιδικής παχυσαρκίας έχουν παρατηρηθεί στις ανεπτυγμένες χώρες. Ωστόσο, ο επιπολασμός του αυξάνεται και στις αναπτυσσόμενες χώρες. Τα κορίτσια είναι πιο πιθανό να είναι παχύσαρκα σε σύγκριση με τα αγόρια, λόγω των εγγενών ορμονικών διαφορών. Η παιδική παχυσαρκία είναι μια από τις πιο σοβαρές προκλήσεις για τη δημόσια υγεία του 21ου αιώνα.

Ορισμός της Παιδικής Παχυσαρκίας

Αν και ο ορισμός της παχυσαρκίας και του υπερβολικά αυξημένου βάρους έχει αλλάξει με την πάροδο του χρόνου, μπορεί να οριστεί ως περίσσεια σωματικού λίπους. Μια πρόσφατη μελέτη σε 3.320 παιδιά της ηλικιακής ομάδας 5-18 ετών ταξινόμησαν τα παιδιά ως παχιά εάν το ποσοστό σωματικού λίπους τους ήταν τουλάχιστον 25% για τα αγόρια και 30% για τα κορίτσια, αντίστοιχα.

Αιτίες Παιδικής Παχυσαρκίας

Είναι ευρέως αποδεκτό ότι η αύξηση της παχυσαρκίας προκύπτει από μια ανισορροπία μεταξύ της πρόσληψης και της κατανάλωσης ενέργειας.  Η γενετική είναι ένας από τους μεγαλύτερους παράγοντες που εξετάζονται ως αιτίο της παχυσαρκίας. Μερικές μελέτες έχουν βρει ότι ο ΔΜΣ είναι 25–40% κληρονομήσιμος, ωστόσο συνδυάζεται με περιβαλλοντικούς παράγοντες και παράγοντες συμπεριφοράς προκειμένου να επηρεαστεί το βάρος. Ο γενετικός παράγοντας ευθύνεται για λιγότερο από το 5% των περιπτώσεων παιδικής παχυσαρκίας. Η δομή του γεύματος είναι σημαντική, καθώς τα στοιχεία δείχνουν ότι οι οικογένειες που τρώνε μαζί καταναλώνουν περισσότερα υγιεινά τρόφιμα. Επιπλέον, το junk food ή η παρακολούθηση τηλεόρασης ενώ τρώει ένα παιδί σχετίζεται με υψηλότερη πρόσληψη λίπους. Αναλυτικά:

• Κατανάλωση junk food: Η αυξημένη κατανάλωση του έχει συνδεθεί με την παχυσαρκία τα τελευταία χρόνια. Πολλές οικογένειες επιλέγουν αυτό το είδος διατροφής καθώς συχνά προτιμώνται από τα παιδιά τους και είναι βολικά και φθηνά. Τα φαγητά που σερβίρονται σε εστιατόρια γρήγορου φαγητού τείνουν να περιέχουν μεγάλο αριθμό θερμίδων με χαμηλή θρεπτική αξία.
• Ζαχαρούχα ποτά: Η κατανάλωση ζαχαρούχων ποτών αυξάνει το ΔΜΣ κατά μικρές ποσότητες με την πάροδο των ετών. Τα ζαχαρούχα ποτά περιλαμβάνουν τα αναψυκτικά, ο συσκευασμένος χυμός φρούτων, οι γρανίτες, κ. λπ. Τα ζαχαρούχα ποτά είναι λιγότερο χορταστικά από τα τρόφιμα και μπορούν να καταναλωθούν πιο γρήγορα, γεγονός που οδηγεί σε υψηλότερη θερμιδική πρόσληψη.
• Σνακ: Τα σνακ περιλαμβάνουν τρόφιμα όπως πατατάκια, αρτοσκευάσματα και καραμέλες.
• Μέγεθος μερίδας: Τα μεγέθη των μερίδων έχουν αυξηθεί δραστικά την τελευταία δεκαετία. Η κατανάλωση μεγάλων μερίδων, εκτός από το συχνό τσιμπολόγημα συμβάλλει στην υπερβολική πρόσληψη θερμίδων. Αυτή η ενεργειακή ανισορροπία μπορεί να προκαλέσει αύξηση βάρους και κατά συνέπεια παχυσαρκία.
• Επίπεδο άσκησης: Ένας από τους παράγοντες που συνδέεται πιο σημαντικά με την παχυσαρκία είναι η καθιστική ζωή. Κάθε επιπλέον ώρα τηλεόρασης την ημέρα αυξάνει τον επιπολασμό της παχυσαρκίας κατά 2%! Έρευνα που δείχνει τον αριθμό των ωρών που περνούν τα παιδιά παρακολουθώντας τηλεόραση συσχετίζεται με την κατανάλωση και των πιο διαφημιζόμενων προϊόντων, συμπεριλαμβανομένων των ζαχαρωδών δημητριακών, των γλυκών, των ζαχαρούχων ποτών και των αλμυρών σνακ.
• Περιβαλλοντικοί παράγοντες: Οι ευκαιρίες για σωματική δραστηριότητα και ασφαλή περιβάλλοντα δραστηριότητας έχουν μειωθεί τα τελευταία χρόνια. Η πλειοψηφία των παιδιών στο παρελθόν πήγαιναν με τα πόδια ή με το ποδήλατό τους στο σχολείο. Τα παιδιά που ζουν σε μη ασφαλείς περιοχές ή που δεν έχουν πρόσβαση σε ασφαλείς, καλά φωτισμένες διαδρομές έχουν λιγότερες ευκαιρίες να είναι σωματικά δραστήρια.
• Κοινωνικοπολιτιστικοί παράγοντες: Η κοινωνία μας τείνει να χρησιμοποιεί το φαγητό ως ανταμοιβή και ως μέρος της κοινωνικοποίησης. Αυτές οι χρήσεις των τροφίμων μπορούν να ενθαρρύνουν την ανάπτυξη ανθυγιεινών σχέσεων με το φαγητό, αυξάνοντας έτσι τον κίνδυνο εμφάνισης παχυσαρκίας.
• Ψυχολογικοί παράγοντες: Η κατάθλιψη μπορεί να είναι και αιτία και συνέπεια της παχυσαρκίας.
• Συμπτώματα διατροφικής διαταραχής :Τα χαρακτηριστικά που σχετίζονται με τις διατροφικές διαταραχές φαίνεται να είναι κοινά σε εφήβους παχύσαρκους, ιδιαίτερα στα κορίτσια.
• Ακαδημαϊκές συνέπειες : Η παιδική παχυσαρκία έχει επίσης βρεθεί ότι επηρεάζει αρνητικά τις σχολικές επιδόσεις. Μια ερευνητική μελέτη κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα υπέρβαρα και παχύσαρκα παιδιά είχαν τέσσερις φορές περισσότερες πιθανότητες να αναφέρουν προβλήματα στο σχολείο σε σχέση με τους συνομηλίκους τους με κανονικό βάρος.

Το ζήτημα της παιδικής παχυσαρκίας μπορεί να επιβραδυνθεί, εάν η κοινωνία επικεντρωθεί στις αιτίες. Υπάρχουν πολλά στοιχεία που παίζουν ρόλο στην παιδική παχυσαρκία, μερικά είναι πιο σημαντικά από άλλα. Μια συνδυασμένη παρέμβαση διατροφής και σωματικής δραστηριότητας είναι πιο αποτελεσματική στην πρόληψη της παχυσαρκίας ή του υπερβολικού βάρους. Επιπλέον, εάν οι γονείς επιβάλουν έναν πιο υγιεινό τρόπο ζωής στο σπίτι, πολλά προβλήματα παχυσαρκίας θα μπορούσαν να αποφευχθούν. Αυτό που μαθαίνουν τα παιδιά στο σπίτι σχετικά με την υγιεινή διατροφή, την άσκηση και τις σωστές διατροφικές επιλογές θα εφαρμοστούν και σε άλλες πτυχές της ζωής τους. Αυτό θα έχει τη μεγαλύτερη επιρροή στις επιλογές που κάνουν τα παιδιά όταν επιλέγουν τα τρόφιμα που θα καταναλώσουν στο σχολείο και στα εστιατόρια. Η εστίαση σε αυτές τις αιτίες μπορεί, με την πάροδο του χρόνου, να μειώσει την παιδική παχυσαρκία και να οδηγήσει σε μια πιο υγιή κοινωνία στο σύνολό της.



ΠΗΓΕΣ

Aarons GA, Sklar M, Mustanski B, Benbow N, Brown CH. 2017. “Scaling-out” evidence-based interventions to new populations or new health care delivery systems. Implementation Science

Anderson SE, Sacker A, Whitaker RC, Kelly Y. 2017. Self-regulation and household routines at age three and obesity at age eleven: longitudinal analysis of the UK Millennium Cohort Study. International Journal Of Obesity 41