Η οστεοπόρωση έχει τεράστια αρνητική επίδραση στη σωματική, συναισθηματική και ψυχική ευεξία των μετεμμηνοπαυσιακών γυναικών. Είναι μια χρόνια ασθένεια που προσβάλλει 1/3 γυναίκες και 1/5 άνδρες > 50 ετών. Προκαλεί μειωμένη οστική πυκνότητα και ποιότητα, εξ ου και το όνομα πορώδες. Ως αποτέλεσμα, οι γυναίκες που έχουν αυτήν την πάθηση είναι πιο επιρρεπείς στα κατάγματα. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η οστεοπόρωση ορίζεται με μέτρηση της οστικής πυκνότητας < 2,5 SD (τυπική απόκλιση) σε σύγκριση με έναν μέσο υγιή πληθυσμό της ίδιας ηλικίας και φύλου:

• Κανονική: > 1,0.
• Οστεοπενία: -1,0 - 2,5.
• Οστεοπόρωση: < 2,5.
• Σοβαρή ή χρόνια οστεοπόρωση: < 2,5 συν ιστορικό καταγμάτων ευθραυστότητας.

Πάνω από 200 εκατομμύρια γυναίκες πλήττονται παγκοσμίως από την οστεοπόρωση. Μεγαλύτερη συχνότητα φαίνεται να έχει στις μετ εμμηνοπαυσιακές γυναίκες στις ΗΠΑ και την Ευρώπη. Ένα προηγούμενο κάταγμα είναι από τους σημαντικότερους παράγοντες κινδύνου για μελλοντικά κατάγματα. Όσοι είχαν ήδη υποστεί κάταγμα στο παρελθόν έχουν πιθανότητα >80%  για ένα νέο. Η εθνικότητα έχει επίσης μεγαλύτερη επιρροή.

Η οστεοπόρωση συναντάται συνήθως σε γυναίκες χωρίς υποκείμενους παράγοντες κινδύνου. Ωστόσο  αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι αποδίδεται μόνο στην ηλικία. Πολλές ασθένειες μπορούν να θεωρηθούν παράγοντες κινδύνου που συμβάλλουν στην ανάπτυξη της οστεοπόρωσης, ακόμη και σε νεαρές γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας. Αυτές περιλαμβάνουν καταστάσεις όπως υπερθυρεοειδισμός, υπερπαραθυρεοειδισμός, κοιλιοκάκη, χρόνια νεφρική νόσος και αυτοάνοσες διαταραχές όπως ρευματοειδή αρθρίτιδα, SLE (συστηματικός ερυθηματώδης λύκος), αγκυλοποιητική σπονδυλίωση. Το κάπνισμα είναι ένας σημαντικός τροποποιήσιμος παράγοντας κινδύνου εκτός από την αυξημένη κατανάλωση αλκοόλ.

Η βιταμίνη D είναι απαραίτητη για τη διαχείριση της αντοχής των οστών και της απορρόφησης του ασβεστίου. Είναι ένας σημαντικός παράγοντας και θεωρείται πρόσθετος κίνδυνος για οστεοπόρωση σε χώρες που δεν έχουν τροπικό καιρό, κάτι που είναι ζωτικής σημασίας για τη σύνθεση της βιταμίνης D. Άλλοι παράγοντες που συμβάλλουν στην ανάπτυξη της οστεοπόρωσης είναι η χρήση ορισμένων φαρμάκων, γνωστών ως δευτερεύοντες παράγοντες κινδύνου για την οστεοπόρωση. Είναι σημαντικό να αναφερθούν τα κορτικοστεροειδή, η θυροξίνη, τα αντιόξινα και οι χημειοθεραπείες, ειδικά οι αναστολείς της αρωματάσης.

Η οστεοπόρωση έχει σημαντική ορμονική επίδραση, ειδικά σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες, όπου τα μειωμένα επίπεδα οιστρογόνου έχουν αρνητικό αντίκτυπο στο σχηματισμό των οστών, αυξάνοντας την ευαισθησία της επίδρασης της παραθυρεοειδούς ορμόνης στην απορρόφηση των οστών. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε γρήγορη απώλεια μάζας του οστού που οδηγεί σε οστεοπόρωση.

Υπάρχουν άλλοι κίνδυνοι και περιβαλλοντικοί παράγοντες που μπορούν να ενισχύσουν αυτήν την οστική απώλεια, όπως το κάπνισμα, η διατροφή, ο τρόπος ζωής και το κλίμα.

Η αρχική αξιολόγηση της οστεοπόρωσης  θα πρέπει να περιλαμβάνει βασικές εργαστηριακές εξετάσεις αίματος που να περιλαμβάνει: ηλεκτρολύτες ορού, ασβέστιο, φώσφορο, λευκωματίνη, ολική πρωτεΐνη, νεφρική και ηπατική λειτουργία, επίπεδα θυρεοειδούς και 25-υδροξυβιταμίνης D. Θα πρέπει να ληφθούν υπόψη οι διαταραχές της δυσαπορρόφησης του ασβεστίου και της βιταμίνης D. Οι ανισορροπίες ορμονών όπως το σύνδρομο Cushing και οι ανωμαλίες παραθυρεοειδικών ορμονών είναι επίσης πολύ σημαντικές στην αξιολόγηση της οστεοπόρωσης.

Η απλή ακτινογραφία  αποτελεί ισχυρό προγνωστικό παράγοντα οστεοπενίας ή οστεοπόρωσης αλλά όχι δεν είναι διαγνωστική εξέταση αλλά συμπληρωματική. Αλλαγές στην απλή ακτινογραφία που δείχνουν οστεοπενία μπορεί να είναι μια ένδειξη του υποκείμενου κινδύνου κατάγματος.

Η πιο συνηθισμένη εξέταση που γίνεται για τη μέτρηση της πυκνότητας των οστών και της οστεοπόρωσης είναι η σάρωση πυκνότητας οστού DEXA. Είναι μια ακτινολογική διαγνωστική δοκιμή και κατατάσσεται παγκοσμίως με βαθμολογίες T και Z. Η βαθμολογία T είναι η μέτρηση της οστικής πυκνότητας σε σύγκριση με τους νεότερους και εκτιμά τον κίνδυνο κατάγματος, ενώ η βαθμολογία Z μετρά την οστική πυκνότητα της συγκρίσιμης ηλικιακής ομάδας. Οι περισσότερες οδηγίες χρησιμοποιούν τη βαθμολογία T ως τυπική προσέγγιση για την εκτίμηση της αξιολόγησης και θεραπείας του κινδύνου κατάγματος. Η βαθμολογία T πάνω από -1 είναι Κανονική, η βαθμολογία από -1,0 έως -2,5 ταξινομείται ως οστεοπενία και οτιδήποτε λιγότερο από -2,5 είναι οστεοπόρωση. Αυτές οι αριθμητικές τιμές είναι οι τυπικές αποκλίσεις σύγκρισης. Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι οι βαθμολογίες T είναι απλώς ένας κλινικός οδηγός για τη θεραπεία και μερικές φορές μπορεί να διαφέρουν από περίπτωση σε περίπτωση, π.χ. ένας ασθενής που χρησιμοποιεί στεροειδή για περισσότερο από έξι μήνες και αναμένεται να είναι σε αυτό για λίγο προσφέρεται θεραπεία με βαθμολογία T μόνο -1,5, ενώ μια νεαρή γυναίκα με υποκείμενη κοιλιοκάκη και δυσαπορρόφηση βιταμίνης D με βαθμολογία T -2,8 ενδέχεται να μην προσφέρονται διφωσφονικά πριν διορθώσει τις αναστρέψιμες αιτίες.

Η αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης στις γυναίκες θα μπορούσε να προσεγγιστεί με δύο πτυχές, δηλαδή τις τροποποιήσεις του τρόπου ζωής και τη φαρμακολογική θεραπεία. Οι προτεινόμενες οδηγίες βασίζονται σε εκτίμηση κινδύνου κατάγματος, συννοσηρότητες και οποιοδήποτε ιστορικό καταγμάτων ευθραυστότητας. Η διακοπή του καπνίσματος συνιστάται ιδιαίτερα, καθώς το κάπνισμα έχει συσχετιστεί έντονα με την απώλεια οστών. Συνιστάται η άσκηση περίπου 30 λεπτών την ημέρα 3-4 φορές την εβδομάδα καθώς αποδεικνύεται ότι βελτιώνει την οστική πυκνότητα.

Ένα από τα βασικά συστατικά της θεραπείας της οστεοπόρωσης είναι η επαρκής διατροφική πρόσληψη ασβεστίου και βιταμίνης D. Εάν μια γυναίκα δεν λαμβάνει περίπου 1200 mg ασβεστίου την ημέρα σε τακτική πρόσληψη διατροφής, θα πρέπει να συμπληρώνεται με καθημερινό ασβέστιο ή να ενθαρρύνεται να τρώει ασβέστιο- πλούσια τρόφιμα. Το ασβέστιο διατίθεται κυρίως γαλακτοκομικά προϊόντα, συμπεριλαμβανομένου του γάλακτος, του γιαουρτιού τυριού κ.λπ. Η δόση συμπληρώματος ασβεστίου είναι συνήθως 500 mg έως 1000 mg ημερησίως σε εφάπαξ ή διαιρεμένες δόσεις.

ΠΗΓΕΣ

Mitek T, Nagraba Ł, Deszczyński J, Stolarczyk M, Kuchar E, Stolarczyk A. Genetic Predisposition for Osteoporosis and Fractures in Postmenopausal Women. Adv Exp Med Biol. 2019

Hiligsmann M, Cornelissen D, Vrijens B, Abrahamsen B, Al-Daghri N, Biver E, Brandi ML, Bruyère O, Burlet N, Cooper C, Cortet B, Dennison E, Diez-Perez A, Gasparik A, Grosso A, Hadji P, Halbout P, Kanis JA, Kaufman JM, Laslop A, Maggi S, Rizzoli R, Thomas T, Tuzun S, Vlaskovska M, Reginster JY. Determinants, consequences and potential solutions to poor adherence to anti-osteoporosis treatment: results of an expert group meeting organized by the European Society for Clinical and Economic Aspects of Osteoporosis, Osteoarthritis and Musculoskeletal Diseases (ESCEO) and the International Osteoporosis Foundation (IOF). Osteoporos Int. 2019